ΑΠΟΦΑΣΗ

Ο Ν., ο πατέρας του παιδιού που πνίγηκε, ο οποίος αντιμετώπιζε μια πρωτοφανή κατηγορία, αυτή της "έκθεσης της ζωής του παιδιού του σε κίνδυνο" και ως εκ τούτου απειλούνταν με ποινή φυλάκισης έως και 10 χρόνια, εν τέλει αθωώθηκε. Ήταν αδύνατο να του καταλογίσουν νομική υπαιτιότητα για το θάνατο του παιδιού του. Πρόκειται για ένα σημαντικό «μήνυμα» προς τις ελληνικές αρχές, καθώς αποδείχθηκε πως μια τόσο παράλογη κατηγορία είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Επίσης, στην περίπτωση του Hasan, ο οποίος ποινικοποιήθηκε για την οδήγηση της βάρκας, το δικαστήριο εξέπληξε με μια ασυνήθιστη ποινή. Αν και κρίθηκε ένοχος για όλες τις κατηγορίες - "διευκόλυνση παράνομης εισόδου", "ανθρωποκτονία εξ αμελείας" του παιδιού και για τη δική του "παράνομη είσοδο" - καταδικάστηκε τελικά σε "μόνο" 1 έτος και 5 μήνες με αναστολή. Σε σύγκριση με άλλες αποφάσεις σε παρόμοιες υποθέσεις, πρόκειται για πολύ χαμηλή ποινή, καθώς οι άνθρωποι που κατηγορούνται για "συνέργεια σε παράνομη είσοδο" συχνά καταδικάζονται σε αρκετές εκατοντάδες χρόνια φυλάκισης, ακόμη και αν η πραγματική ποινή τους περιορίζεται στη συνέχεια στα 20 χρόνια, επειδή αυτός είναι ο μέγιστος χρόνος φυλάκισης στην Ελλάδα. «Αυτές οι δικαστικές αποφάσεις δεν θα έπρεπε να αποτελούν την εξαίρεση αλλά τον κανόνα. Χαιρόμαστε πολύ γι' αυτούς αλλά ανησυχούμε πολύ για τους υπόλοιπους. Και πάλι οι ζωές τους έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα. Χρειαζόμαστε αλλαγή της νομοθεσίας. Μέχρι να συμβεί αυτό, πόσες ακόμα ζωές θα καταστραφούν;», λέει ο Δημήτρης Χούλης, ένας από τους δικηγόρους των 2 της Σάμου.

Σύμφωνα με τον Achim Rollhäuser, ο οποίος παρακολούθησε τη δίκη ως μέλος των European Democratic Lawyers, ήταν επίσης αναμενόμενο "[...] το ότι ο Hasan, ο οδηγός του σκάφους, καταδικάστηκε. Έπρεπε να αποτελέσει τον αποδιοπομπαίο τράγο. Ένας άνθρωπος, ένα παιδί μάλιστα, είχε πεθάνει- αυτό δεν μπορούσε να μείνει ατιμώρητο. Δεδομένου ότι ούτε η ελληνική ακτοφυλακή, ούτε το ελληνικό κράτος στο σύνολό του, ούτε η Ε.Ε. με τη δολοφονική συνοριακή πολιτική της, μπορούσαν να θεωρηθούν υπεύθυνοι από το δικαστήριο: η μόνη επιλογή ήταν να κατηγορηθεί ο πρόσφυγας που οδηγούσε τη βάρκα".

Πριν από την έναρξη της δίκης, η προέδρευσα δικαστής διέταξε τους περισσότερους από τους ακροατές να βγουν από την αίθουσα. Ενώ όλοι οι υποστηρικτές, συμπεριλαμβανομένων των μελών των τοπικών ομάδων από τη Σάμο και των διεθνών ΜΚΟ, όπως η "Still I rise" και η "borderline-europe", έπρεπε να εγκαταλείψουν τη δικαστική αίθουσα, μόνο δύο Ελληνίδες μεταφράστριες, τρεις δημοσιογράφοι και ένας παρατηρητής της δίκης επιτράπηκε να παραμείνουν στη δικαστική αίθουσα. Ο λόγος που δόθηκε ήταν οι «κανονισμοί για τον Covid» (περιορισμένο ακροατήριο). Το γεγονός ότι υπήρχαν πολύ περισσότερα άτομα στη δικαστική αίθουσα κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ακροάσεων παρέμεινε ασχολίαστο από το δικαστήριο, οπότε μπορεί εύλογα να υποτεθεί ότι οι υποστηρικτές και οι ακτιβιστές πιθανότατα αποκλείστηκαν σκόπιμα.

Κατά την ακροαματική διαδικασία, η υπεράσπιση (αποτελούμενη από τρεις δικηγόρους: τον Δημήτρη Χούλη, τον Αλέξανδρο Γεωργούλη και την Έλλη Κρυωνά-Σαράντη) παρουσίασε στο δικαστήριο δύο μάρτυρες: την αδελφή του Hasan, η οποία βρισκόταν επίσης στο αναποδογυρισμένο σκάφος, και τον Ιάσονα Αποστολόπουλο, γνωστό ναυαγοσώστη από την Ελλάδα που δραστηριοποιείται στη Μεσόγειο και γνωρίζει τις δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες στην ανοιχτή θάλασσα. Ενώ ο Ιάσονας δεν έγινε αποδεκτός ως μάρτυρας από το δικαστήριο, επειδή οι δικαστές ήθελαν να ακούσουν μόνο μάρτυρες που είχαν βιώσει ή παρατηρήσει οι ίδιοι το περιστατικό, η αδελφή του Hasan κλήθηκε στην αίθουσα του δικαστηρίου και ρωτήθηκε για την πορεία των γεγονότων τη νύχτα του περιστατικού, οπότε και επανέλαβε ότι ο αδελφός της αναγκάστηκε να οδηγήσει τη βάρκα με την απειλή όπλου.

Η εισαγγελία είχε επίσης καλέσει δύο μάρτυρες - δύο αξιωματικούς της ακτοφυλακής που συμμετείχαν στην επιχείρηση έρευνας. Ωστόσο, εμφανίστηκε μόνο ο ένας από αυτούς. Αυτός που κατέθεσε ήταν παρών μόνο κατά την πρώτη επιχείρηση διάσωσης, αλλά όχι, για παράδειγμα, κατά τις ανακρίσεις των κατηγορουμένων. Επιβεβαίωσε τα υψηλά κύματα εκείνο το βράδυ και είπε ότι προσέγγισαν την περιοχή με αυτοκίνητο και όχι με βάρκα, κάτι που, σύμφωνα με τον δικηγόρο Δημήτρη Χούλη, δεν φαίνεται ιδιαίτερα κατάλληλος τρόπος δράσης, όταν πρόκειται για μια επιχείρηση διάσωσης ναυαγίου. Αυτό και άλλες παρατυπίες σε σχέση με την επιχείρηση διάσωσης (π.χ. ότι το λιμενικό, σύμφωνα με δική του δήλωση, ενημερώθηκε για την άφιξη σκάφους μόλις στις 5:30 π.μ., πολλές ώρες μετά το ατύχημα, αν και οι κλήσεις για βοήθεια είχαν αποδεδειγμένα σταλεί ώρες νωρίτερα) ενισχύουν την υποψία ότι η επιχείρηση διάσωσης καθυστέρησε σημαντικά, γεγονός που μπορεί να συνέβαλε στον θάνατο του γιου του Ν.. Το γεγονός ότι ο Hasan, και αρχικά ακόμη και ο Ν., θα πρέπει να θεωρηθεί υπεύθυνος για το θάνατο του παιδιού αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της διαστρέβλωσης του ερωτήματος της «ενοχής» που δικάζεται στις ελληνικές δικαστικές αίθουσες.

Στην περίπτωση του Hasan και του Ν., είμαστε περισσότερο από ευτυχείς που δεν χρειάζεται να πάνε στη φυλακή, αν και δεν θα έπρεπε να είχαν κατηγορηθεί εξ αρχής. Παραμένει σκάνδαλο το γεγονός ότι άνθρωποι που έρχονται στην Ευρώπη αναζητώντας προστασία υποβάλλονται σε αυθαίρετες ποινικές διώξεις αντί να τους προσφέρεται ασφαλής διέλευση. Για πολλούς άλλους η δίωξη συνεχίζεται, και κάθε μέρα μετανάστες οδηγούνται σε δίκη κατηγορούμενοι για "συνέργεια σε παράνομη είσοδο", ενώ η Ε.Ε. αρνείται να παράσχει νόμιμες, πόσο μάλλον ασφαλείς οδούς εισόδου.

Η δικηγόρος Έλλη Κρυωνά-Σαράντη αναλύει τις κατηγορίες κατά του Ν. εντάσσοντάς τες στη γενικότερη εικόνα της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής και αναφέρει ότι "είναι τουλάχιστον σαδιστικό το γεγονός ότι ένας πατέρας έπρεπε να δικαστεί για έκθεση του παιδιού του στο θάνατο, επειδή το επιβίβασε σε ένα ακατάλληλο πλοίο. Λόγω, ακριβώς, της άρνησης των κρατών της ΕΕ να παρέχουν νόμιμες και ασφαλείς διόδους για τους μη Ουκρανούς πρόσφυγες, οι άνθρωποι καταφεύγουν σε αυτά τα επικίνδυνα ταξίδια για να φέρουν τα παιδιά τους σε ασφάλεια. Είμαστε φυσικά πολύ χαρούμενοι με την απόφαση, αλλά εξακολουθούμε να ανησυχούμε ότι, στην περίπτωση των μεταναστών, η ποινική δίωξη φαίνεται να καθοδηγείται περισσότερο από επιδιώξεις διαχείρισης και αποτροπής της μετανάστευσης, παρά από την αυστηρή προσήλωση σε ζητήματα ποινικής πολιτικής. Και το γεγονός ότι ακόμη δεν έχουμε δει ποινικές διαδικασίες κατά των δραστών των επαναπροωθήσεων, δεν μπορεί παρά να τροφοδοτεί αυτή την εικόνα".

Για τον λόγο αυτό, συνεχίζουμε τον αγώνα μας ενάντια στην ποινικοποίηση των ανθρώπων που μετακινούνται και στεκόμαστε αλληλέγγυοι σε όλους εκείνους που

ποινικοποιούνται επειδή βοηθούν ανθρώπους που έχουν ανάγκη και διευκολύνουν την ελεύθερη μετακίνηση. Η μετανάστευση δεν είναι έγκλημα, η αλληλεγγύη δεν είναι έγκλημα και η ελευθερία της μετακίνησης είναι δικαίωμα όλων μας.

"Η έκβαση της δίκης μπορεί να ήταν πιο θετική από ό,τι σε παρόμοιες δίκες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αποδόθηκε δικαιοσύνη για τους κατηγορούμενους. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τη μη-ποινικοποίηση των ανθρώπων που μετακινούνται", λέει η Νεφέλη Μπελαβίλα από την Community Peacemaker Teams - AMS Lesvos που επίσης παρακολουθούσε τη δίκη.

Απαιτούμε άνευ όρων:

> Ελευθερία για όλους όσοι έχουν φυλακιστεί για "οδήγηση βάρκας", παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για να φτάσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση

> Τέλος στην ποινικοποίηση της μετανάστευσης και στη φυλάκιση των ανθρώπων που μετακινούνται